GÖKHAN KARAKAŞ- Akdeniz’in en bereketli balıklarından sardalyenin azalmasına neden olan Kızıldeniz göçmeni istilacı pijamalı (çizgili) gargur balığının çok artışı uzmanları korkutuyor. Doğu Akdeniz’de barbun, mercan, karides ve sardalye üzere tiplerin ömür alanlarında süratle çoğalan istilacı çizgili gargurun öbür balıkların üreme alanlarını da istila ettiğini belirleyen uzmanlar, çaba etmenin tek prosedürünün avlanarak satılması olduğunu belirtiyor.
Süveyş Kanalını geçerek kıyılarımızda ömür alanı bulan ve lokal balıkları tehdit eden istilacı çeşitleri takip eden Orta Doğu Teknik Üniversitesi Deniz Bilimler Enstitüsü, TÜBİTAK’ın takviyesiyle kapsamlı balıkçılık araştırmaları yürütüyor. İklim değişikliğinin balık tipleri üzerindeki tesirlerinin araştıran bilim insanları, Anamur’dan Suriye hududuna kadar olan deniz alanında yaptıkları araştırmalarda pijamalı gargurun ürkütücü istilasını gördü. İstilacı cinslerin çoğalması ve lokal tiplere baskısı hakkında Doğu Akdeniz’in laboratuvar niteliğinde olduğunu söyleyen Prof. Dr. Ali Cemal Gücü liderliğindeki bilim seferine enstitüden çok sayıda bilim insanları katıldı. Araştırma teknesiyle gerçekleşen MED40 projesinin birinci sonuçlarını Milliyet ile paylaşan Prof. Dr. Gücü, pijamalı gargurun bilinenden daha süratli ürediğine dikkat çekti.
4 uzman araştırıyor
Prof. Dr. Gücü, “Pijamalı gargur, Mayıs ayındaki tespitlerimize nazaran 40 km daha batıya yayılıp Anamur Burnuna kadar ulaşmış. Yani her yeri sarmış. Akdeniz’de balıkçılığın merkezi olan Mersin ve İskenderun kıyılarında balıkçılar bu balık yüzünden boş dönüyor. Gördük ki üreme periyodunda göç ediyor. Hamsi ve sardalye üzere balıkların besinini tüketiyor. Bu yüzden sardalye azalıyor. İki bilim insanımız, istilacı pijamalı gargurun dağılımını hidro-akustik sistemle izlerken iklim tesiriyle nasıl başarılı olduğunu arıştırıyor. Bir bilim insanı üreme stratejini belirlemeye çalışırken öbür uzmanımız besinlerini ve yerli tiplerle olan rekabetini araştırıyor. TÜBİTAK dayanaklı projede 4 bilim insanı pijamalı garguru çözmeye çalışıyor” dedi.
‘Tantunisi bile yapılır’
Lidaki (çipuranın küçüğü) uzunluğunda olan bu balığın çok lezzetli ve Türk damak tadına uygun olduğunu belirten Prof. Dr. Ali Cemal Gücü, balığın yayılımının dengelenmesi için tek yolun avcılık yoluyla denetim altına alınması olduğunu belirtti. Gücü, “Pulları biraz sıkıntı ayıklanıyor lakin çok lezzetli. Tantunisini bile yaptık. Ticari kıymetinin olmaması sağlam balığın çoğalmasına neden oluyor. Akdeniz’de barbun, mercan, karides, sardalye artsın ve ucuza satılsın istiyorsak pijamalı gargur Türk mutfağına girmeli. Popülasyonun denetim altına alınmasının tek tekniği balıkçılık” diye konuştu.
Kilometrekarede 40 ton yoğunluk
Tropik denizlerde yaşamalarına karşın Süveyş Kanalı’ndan Akdeniz’e giren canlı tipleri, ömür alanı buldukları ülkemiz kıyılarında lokal iktisat için kıymetli balık tiplerini tehdit ediyor. Barbun, Mercan, Sardalye balıkları azalıyor. Pijamalı gargur ise kilometrekarede 40 tona varan yoğunluklarda görülüyor. Prof. Dr. Gücü, “Bu canlıları durdurmak için artık çok geç. 50 yıl sonra öbür cinsler denizlerimize hükmedecek. Yabancı-istilacı cinsler balıkçılık yoluyla denetim altına alınabilir. Güçlü balıkçılık filomuzun yanlışsız vakitte yanlışsız yere yönlendirilmesi çok önemli” dedi.