VAN – Türkiye’de birçok kentte görülen şap hastalığı SAT-2 serotipi hasebiyle canlı hayvan pazarları kapatıldı, vilayet ve ilçeler ortasında hayvan sevkiyatları da yasaklandı.
Van Ticaret Borsası Lideri Nayif Süer, aylardır süren ekonomik kriz nedeniyle güç günler yaşayan çiftçilerin hayvanlarını pazara getirememesinin mali açıdan hayal kırıklığına neden olduğunu belirtti. Süer, “Çiftçiler Ramazan ayı öncesinde hayvanlarını pazara getiremiyor. Çiftçi tam da bugünü bekliyordu. Ramazan öncesinde satış yaparak maddi bir yarar elde etmek istiyordu. Van’ın da ortalarında bulunduğu birçok kentte şap hastalığının görülmesi ve hayvan borsasının kapanması çiftçiyi olumsuz tarafta etkiledi” dedi.
Van Ticaret Borsası Lideri Nayif Süer ‘NE KADAR SÜRECEĞİ MUHAKKAK DEĞİL’
Süer, canlı hayvan borsasının kapalı olması nedeniyle, kimi çiftçilerin kırsal mahallelerde hayvan satışına devam ettiğini ve bunun da farklı sonuçlar doğurabileceğini söyledi. Husus ile ilgili Süer, şunları söyledi: “Ekonomi olumsuz biçimde etkilendi, piyasada da kaygı hakim. Bu durumun ne kadar süreceği de belirli değil. Bu türlü bir belirsizliğin olması, iktisadımızı olumsuz tarafta etkiliyor. Öte yandan birtakım bireyler, köylere giderek çiftçiden doğduran hayvan almaya çalışıyor. Hayvan pazarına giriş çıkışa müsaade vermiyoruz fakat köylerde ve kırsal mahallelerde hayvan satışı yapanlar var. Bu da ileride farklı bir durumun ortaya çıkmasına sebep olabilir.”
Prof. Dr. Cumali Özkan ‘HASTALIK BİLHASSA GENÇ HAYVANLARI ETKİLİYOR’
Daha evvel şap hastalığının görüldüğü Türkiye’de, Afrika kökenli SAT-2 serotipinin görülmesi tasaları da beraberinde getirdi. Yedi farklı serotipi bulunan şap hastalığının, tüm serotipleri neredeyse tıpkı belirtileri gösteriyor. SAT-2 serotipini farklı kılan şey ise Afrika kökenli olması ve Türkiye’de evvelce üretilmiş aşısının bulunmaması… Bilhassa Van, Erzurum, Ağrı, Diyarbakır ve Muş üzere hayvancılık merkezi olarak bilinen vilayetlerdeki canlı hayvan borsalarının kapatılması, hem ekonomik hem de sıhhat açısından dertlerin artmasına sebep oldu. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Veteriner Fakültesi Öğretim Üyesi ve Van-Hakkari-Bitlis Veteriner Doktorlar Odası Lideri Prof. Dr. Cumali Özkan şap hastalığı ve SAT-2 serotipi hakkında bilgi verdi.
Özkan’ın verdiği bilgiye nazaran; viral bir hastalık olan şap hastalığı bilhassa sığır, koyun, keçi ve deve üzere ‘çift tırnaklı’ diye tabir edilen hayvanlarda görülüyor. Yüz yıllardır tüm dünyada görülen bu hastalık; hayvanlarda yüksek ateş, iştahsızlık, ağız bölgesinde, tırnak ortasında ve üreme bölgesinde lezyonlar görülmesine neden oluyor. Şap hastalığının çok süratli bir biçimde yayılması da hastalığı kıymetli kılan en kıymetli etken olarak görülüyor. Hastalık, yetişkin hayvanlarda çok fazla mevte sebebiyet vermezken bilhassa kuzu ve buzağı üzere genç hayvanlarda hastalığın tesirleri vefatla sonuçlanabiliyor.
Hastalık nedeniyle hayvan pazarları boş kaldı. ‘AŞILAMA ÇALIŞMALARI BAŞLADI’
Hızlıca salgına dönen şap hastalığına rağmen sistemli olarak aşı çalışmalarının yapıldığını belirten Prof. Dr. Özkan, SAT-2 serotipi hakkında şöyle konuştu: “Dünyada şap hastalığının yedi tane serotipi var. A, O ve C dediğimiz serotipler Avrupa ülkelerinde görülen serotiplerdir. ASİA-1 dediğimiz bir serotipi var. Bu daha çok Aysa ülkelerinde görülen bir serotiptir. Ayrıyeten SAT-1, SAT-2 ve SAT-3 dediğimiz üç tane daha serotipi var. Bunlarda Afrika ülkelerinde görülen serotiplerdir. Lakin son tespit edilen SAT-2 serotipi ise daha evvel ülkemizde bir devir tespit edilmiş olsa da çok kısa müddette önlenmiş bir serotiptir. Bu serotipe karşı ülkemizde aşı olmadığı için, SAT-2 serotipi tespit edildikten sonra ülke genelinde hayvan pazarları kapatıldı. Vilayet ve ilçeler ortası hayvan sevkiyatları da durduruldu. Akabinde çok kısa bir mühlet içinde SAT-2 serotipine karşı aşı üretildi ve aşılamalar başladı.”
Van’ın bir hudut ili olmasından kaynaklı denetiminin sağlanmasının güç olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Özkan, pazartesi gününden itibaren Van’da da aşılamanın başlayacağına dikkat çekti.
‘ET TÜKETİLMESİ İNSAN SIHHATİ AÇISINDAN TEHLİKE OLUŞTURMUYOR’
Prof. Dr. Özkan, şap virüsünün, hayvandan hayvana ve hayvandan beşere bulaşabilen bir virüs olduğunu belirtti. Virüsün beşerde önemli rahatsızlıklara sebep olmadığını lisana getiren Prof. Dr. Özkan’ın verdiği bilgiye nazaran, birçok insan şap hastalığına yakalandığını hissetmiyor. Virüsün bulaştığı insan, hastalığı ekseriyetle hafif gribal enfeksiyon üzere hissediyor. Boğazda yanma, bazen yüksek ateş üzere belirtilerle kendini gösteriyor. Hastalığı bir insanın, öteki bir beşere taşımasının ise çok güç olduğu bilgisini veren Özkan, şap hastalığını taşıyan bir hayvanın etinin tüketilmesinin de insan sıhhati açısından bir tehlike oluşturmadığını söyledi.
‘İLK KERE BÜTÜN ÜLKEDE BU TÜRLÜ BİR TEDBİR ALINDI’
Türkiye’de şap hastalığı ile ilgili geçmiş periyotlarda birçok karantina önleminin alındığını ama birinci defa bu derece bir önlem uygulandığını söz eden Prof. Dr. Özkan, “Geçmiş periyotlarda bu biçim önlemler alınmıştı. Ancak daha evvel gördüğümüz serotiplere karşı hayvanlar aşılı olduğu için, bir ahırda ya da bir bölgede şap tespit edildiğinde yalnızca o bölge karantinaya alınıyordu. Sağlıklı hayvanlara karşı aşılama yapılıyordu ve başka bölgelere bulaşmasın diye o bölgeden başka bölgelere hayvan sevkiyatı durduruluyordu. Lakin birinci sefer bütün ülkede bu türlü bir tedbir alındı. Bunun temel nedeni SAT-2 serotipine karşı aşının bulunmamasıydı” dedi.
‘ŞAP VE ŞARBON KARIŞTIRILMAMALIDIR’
Şap ve şarbon hastalıklarının toplum tarafından sık sık karıştırıldığını da belirten Prof. Dr. Özkan, iki hastalık ortasındaki farkla ilgili şunları söyledi: “Şarbon ve şap hastalıkları birbirinden çok farklıdır ve karıştırılmamalıdır. Şarbon, çok yüksek ateş ve akut mevtle sonuçlanan bir hastalıktır. Karakteristik özelliği; öldükten sonra ağız, burun ve makat deliklerinden pıhtılaşmayan kan gelmesidir. Şapta da yüksek ateş var fakat yetişkin hayvanlarda çok önemli perakut ölümlere sebep olmuyor. Bilhassa buzağı ve genç kuzularda akut ölümlere sebep olduğu için bazen bu hali ile şarbonla karıştırıyor fakat farklı hastalıklardır. Şarbon, insan sıhhati için de son derece tehlikelidir. Vefatla sonuçlanmasına sebep olabilmektedir. Şarbon, şap hastalığı üzere çok önemli bir yayılım göstermiyor. Birtakım devirlerde Van’da da şarbon hastalığının çıktığı bölgeler tespit ediliyor. İhbar edilmesi mecbur hastalıklar ortasında yer alıyor. İhbar edildikten sonra yetkili kurumlar çabucak müdahale edip o bölgeyi karantinaya alıyor.”